χωρίς άλλη αναβολή

Κοινωνία η οποία επέταξε την φουστανέλλα προχθές και εφόρεσεν ευρωπαϊκά. Κοινωνία η οποία επέταξε συγχρόνως κάθε ιδέαν και αίσθημα ελληνικόν και ήρπασε κάθε φραγκικόν. Και όπως είναι μεν εύκολον να πετάξη κανείς εσωτερικά και εξωτερικά φορέματα αλλά δυσκολώτατον να προμηθευθή καλά ξένα και να φορέση καλά τα ξένα, έμεινε θεόγυμνος. Κάτι χειρότερον. Επήρε και εφόρεσεν, ό,τι έτυχε και ευρέθη ενδεδυμένη αρλεκινικά, δηλαδή κωμικώτατα. Ευρέθη με μίαν μανίαν μίσους κατά των ιδικών της πραγμάτων και μίαν τραγικήν ξιπασιάν προ των ξένων. Ευρέθη αρπάζουσα με μονομανίαν αρχοντοχωριάτου κάθε λάμποντα ξένον τενεκέν. Περί της διανοητικής και αισθητικής της μορφώσεως περιττόν να ομιλήσωμεν. Εκ της αναπτύξεως των ζωγράφων περί της οποίας ασχολούμεθα κατωτέρω, δηλαδή των διδασκάλων της καλαισθησίας του κοινού, καταφαίνεται ο βαθμός της αναπτύξεως και αυτού.

* *

Υπάρχει ένα καθήκον εις τον τόπον αυτόν. Και το καθήκον αυτό είναι να μελετήσωμεν ημείς αυτοί τον εαυτόν μας, το παρελθόν μας, το παρόν μας, διά να γνωρίζωμεν τι είμεθα και τι δυνάμεθα να κάμωμεν και προς ποίας οδούς να βαδίσωμεν και προς τι αύριον, προς ποίον προσεχές και ποίον απώτερον μέλλον, να μελετήσωμεν και αναλύσωμεν την γύρω ημών πραγματικήν ζωήν, τους ανθρώπους και τα έργα των διά να γνωρίζωμεν τι σημαίνουν αυτά και τι λέγομεν ημείς. Το καθήκον αυτό επέβαλα πρώτον εις εμαυτόν.

* *

Δεν ετέθη το γεγονός και δεν κατέστη αναμφισβήτητον ότι πολύ πριν της οικονομικής μας χρεοκοπίας προηγήθη η πνευματική χρεωκοπία; Ούτω δέν έχομεν την αντίληψιν του τριγύρω μας κόσμου• ούτω δεν είμεθα ικανοί να μελετήσωμεν την ζωήν η οποία μας περιβάλλει. Έχομεν ζωγραφικήν και δεν έχομεν μίαν μελέτην δίδουσαν μίαν εικόνα αυτής, εξηγούσαν αυτήν. Αερολογούμεν και δογματίζομεν όλοι χωρίς να θέλωμεν να καθήσωμεν να μελετήσωμεν τα πράγματα διά να μάθωμεν τουλάχιστον τι θέλομεν διά να το λέγωμεν καθαρά. Ούτω η άγνοια της συγχρόνου ζωής εις όλας της τας εκδηλώσεις είναι απερίγραπτος. Ούτω η άγνοια του συγχρόνου Έλληνος απίστευτος. Ούτω μη θέλοντες να μελετήσωμεν τα πράγματα διά να τα νοήσωμεν,τα αγαπήσωμεν και ελπίσωμεν, προτιμώμεν να κατακρίνωμεν χωρίς ουδέν να προτείνωμεν. Ούτω μη δυνάμενοι ουδέν να δημιουργήσωμεν προτιμώμεν να αρπάζωμεν τον πέλεκυν και να δημιουργώμεν μόνον ερείπια. Ούτω η σύχχυσις των ιδεών κατήντησεν εις τοιούτον σημείον ώστε να μη υπάρχη καμμία σαφής ιδέα και καθαρά γνώσις περί ουδενός πράγματος, να μη δύναται ο ένας να συνεννοηθή με τον άλλον εις κανένα ζήτημα. Ούτω τα απλούστερα ελληνικά πράγματα κατήντησαν συζητήσιμα και αμφισβητήσιμα, σκοτεινότερα των μεσαιωνικών θρύλλων. Ούτω τα στοιχεία των απλούστερων πραγμάτων, τα αλφαβηταριώδη ζητήματα αναγκαστικώς συζητήσιμα αμφισβητήσιμα.

* *

Ας επιτραπή εις ένα άνθρωπον ο οποίος έφαγε τα σπλάγχνα του διά να μελετήση και αναλύση και εύρη τας δυνάμεις του Έλληνος και πεισθή περί αυτών, να είναι ειλικρινής, κυριολεκτικός εις την έκφρασιν της ιδέας του. Η αληθής αγάπη των πραγμάτων δεν είναι η τυφλή υμνωδός, αλλ' η ειλικρινώς και γενναίως λέγουσα την αλήθειαν, η ζητούσα το βέλτιον ολοέν.

- από την μελέτη του Περικλή Γιαννόπουλου Η σύγχρονος ζωγραφική
~ Βασική Βιβλιοθήκη, τμ. 43ος: Νεοελληνική Κριτική
Εκδόσεις Ιωάννου Ν. Ζαχαρόπουλου, 1956


Περικλής Γιαννόπουλος (1869-1910)
Στις 8 Απριλίου, καβάλα σε ένα λευκό άλογο, μέσα στη θάλασσα του Σκαραμαγκά, με αυτοπυροβολισμό. H εφημερίδα Εστία, στο φύλλο τής 12ης Απρ. 1910, περιγράφει τον θάνατό του: «ο Γιαννόπουλος έφθασεν εφ' αμάξης υπό ραγδαίαν βροχήν. Παρά τι μικρόν φυλακείον εκεί εκάθισεν, έφαγεν, έπιε μπύραν και εζήτησεν από τον αμαξάν να αποζεύξη ένα άλογο... Μετά τούτο ίππευσε, στεφανωμένος με αγριολούλουδα, και, αφού ανήρτησεν επάνω του ένα κομψόν σάκκον πλήρη βαρών κ' επλύθη με αρώματα, ώρμησε προς τα μαινόμενα κύματα και την ανοιξιάτικην μπόραν με απεριγραπτον τραγικήν ορμήν. Όταν έφθασε, καβάλλα εις το άλογο που εκολυμβούσεν εις τα βαθειά, τότε επυροβόλησε κατά της κεφαλής του και εχάθη, ενώ το άλογο, αγριεμένο και ρουθούνιζον, επανήλθεν εις την ακτήν».


(πορτραίτο: wikipedia.org)